Subterranea
Ontginningswijze

Ontginningswijze

De ontgonnen kalksteen had op iedere locatie zijn eigen kenmerken. Vooral de zichenersteen en Sibberblokken waren populaire bouwstenen omwille van hun zeer sterke kwaliteit. Op andere plaatsen was de mergel vaak poreuzer en breekbaarder. Door deze verschillen in hardheid ontstonden er door de eeuwen heen ook verschillen in ontginningsmethodes en grootte van de blokken die ontgonnen werden.

Op plaatsen waar de mergellaag langs de bovengrond zichtbaar was kon men makkelijk via een horizontale drijfgang een nieuwe ontginning starten. De mergelblokken op karren door lastdieren naar buiten gebracht. Buiten werden de ruwe mergelblokken voor het eerst op maat gezaagd en werden ze via waterwegen of met behulp van karren naar hun eindbestemming getransporteerd.

Op de plaatsen waar de kalksteen dieper onder de grond verscholen lag moest men eerst een schacht van enkele tientallen meters graven alvorens de bruikbare kalksteenlaag bereikt was. Van hieruit kon men dan de horizontale drijfgang ontginnen.  De blokken werden naar boven gehaald via deze schacht. Rondom de schacht, of vlakbij werd er vervolgens een trap voor de blokbrekers gegraven. Dit noemde men in de volksmond een “graet”. De groeves die op deze manier werden ontgonnen noemde men “kuilen”.  Ze zijn vaak zeer ongestructureerd en onregelmatig ontgonnen. Wanneer er zich meerdere kuilen naast elkaar bevonden ontstonden er naar verloop van tijd verschillende doorgangen waardoor ze soms vaak uitgroeiden tot grote onregelmatige gangenstelsels. In de regio van Riemst bestaan er honderden van dit soort kuilen en graeten. Vele dorpsbewoners hebben een graet onder hun huis of tuin verborgen liggen die toegang geeft tot een privé-kuil. In oorlogstijds werden deze vaak gebruikt als schuilplaats. De grote meerderheid van deze graeten is al decennia lang afgesloten omwille van de veiligheid. Door het stijgende grondwater staan vele kuilen onder water. In het verleden hebben er ook meerdere verzakkingen plaatsgevonden.

Buiten het dorp waren er ook gemeenschappelijke groeves, waar de dorpsbewoners mergelblokken ontgonnen. Een gebrek aan ervaring en toezicht zorgde ervoor dat er geen rekening gehouden werd met de veiligheid op lange termijn.  Zo ontstonden er in de 20e eeuw enkele gigantische instortingen en verzakkingen waarbij verschillende blokbrekers en champignonkwekers bedolven raakten onder het puin.

 

Blokbreken in de Sibbergroeve: